Onbetaalbaar zorgstelsel

Is het zo raar dat een Zorgverzekeraar zich met Gezonde Leefstijl bezig houdt? Zorgverzekeraar Menzis zorgde voor nogal wat opschudding, toen ze met het volgende kwamen: “Wie een gezonde leefstijl heeft wordt beloond!”

In de diverse media werd er van alle kanten op geschoten. Ik werd benaderd door de redactie van NCRV “Debat op2” om (als voorstander) in het panel hierover mee te discussiëren. Uiteindelijk kozen ze voor Bram Bakker, en daar kan ik best vrede mee hebben. Mijn standpunten had ik echter al wel klaar.

Solidariteit

Ik besef heel goed dat Verzekeren per definitie betekent dat er een Solidariteits Principe is: met z’n allen zorgen we ervoor dat individuen uit de groep bij calamiteiten geholpen worden. Het risico van een eventuele individuele “schade” wordt gedragen door iedereen. De kans dat er iets gebeurt mag daarbij natuurlijk nooit 100% zijn, want dan weet je van tevoren dat er betaalt moet worden. 

Natuurlijk is het zo dat je allemaal meer betaalt als er meer schade is geweest. Het is dan ook in het belang van alle verzekerden dat er zo weinig mogelijk schade komt en er dus zo weinig mogelijk hoeft te worden uitbetaald.

Wat we bij de Zorgverzekeringen zien is dat “we” steeds meer moeten betalen omdat er steeds meer kosten zijn. Uiteraard zijn de totale kosten in de Zorg op te splitsen in bijvoorbeeld personeel, gebouwen en instrumenten, medicijnen, organisatie enzovoort. Daar wil ik nu even niet op in gaan.

Waar het mij om gaat is dat er een mechanisme op treedt wat verklaarbaar is, maar ook wel weer vreemd is: omdat de Zorgverzekering steeds duurder wordt, hebben we de neiging om er dan ook maar gebruik van te maken (“Ik betaal er toch genoeg voor”). Alsof je een all-inclusive vakantie hebt geboekt en dus ook meer gaat eten en drinken dan je normaal doet: het is er en je hebt er voor betaald. 

Het is mooi dat er verzekeringen zijn. Het is mooi dat we over het algemeen over goede Zorg kunnen beschikken. Maar het is een omgekeerde gedachte om dus van alles te doen waarvan we weten dat het niet goed is (ongezonde leefstijl) en vervolgens te zeggen: Daar ben ik toch voor verzekerd, lap me maar weer op!

Maar mijn vraag is dan ook: Hoe solidair ben je nog als je er bewust voor kiest om meer te consumeren dan je betaalt?

Zorg als luxe?

Nog even en de Zorg wordt steeds meer een onbetaalbare luxe. Nu al zijn er veel gezinnen die 25% of meer van hun inkomen moeten besteden aan (premies van) ons Zorgstelsel. Als de ontwikkelingen zo doorgaan, dan zijn de verwachtingen dat een gemiddeld gezin in 2040 de helft van het inkomen aan Zorg besteed! En alles wijst er op dat dit gaat gebeuren als we niets veranderen.

Zorg wordt dus onbetaalbaar. Eigenlijk is het al onbetaalbaar voor veel mensen. Het aantal niet-betalers voor de verplichte verzekering stijgt nu al schrikbarend. Wat zijn dan mogelijke manieren om dit te voorkomen?

–          Vanuit de Zorg bekeken: alles wordt duurder dus moet iedereen toch meer betalen

–          Vanuit het beschikbare Budget bekeken: minder vergoeden, minder uitgaven

–          Vanuit de Zorgconsumptie bekeken: dat er minder gebruik van wordt gemaakt

Enkele kanttekeningen hierbij

–          Meer betalen voor zorgverzekeringen. Dit zal de vraag naar Zorg niet doen afnemen. Eigenlijk werk je daarmee alleen maar in de hand dat een selecte groep (rijke) mensen nog in staat is om Zorg te betalen. Voor een grote groep mensen met een lager inkomen wordt Zorg dan dus echt een onbetaalbare luxe. Dat moeten we echt niet willen!

–          Minder vergoeden. Daarmee kleden we de Zorg dus uit. Opnieuw: wie het kan betalen zal nog wel over goede voorzieningen kunnen beschikken. Maar heb je geen geld maar wel een echte Zorg vraag, dan loop je het risico dat je niet geholpen wordt. Ook dat moeten we niet willen!

–          Minder Zorg consumptie: ondanks dat onze Gezondheidszorg op een zeer hoog peil staat, neemt de vraag alleen maar toe. Hoe kan dit? Blijkbaar “doen” we iets verkeerd waardoor er steeds meer “gerepareerd” moet worden. De kwaliteit van onze Zorg voorkomt nog niet dat we minder Zorg nodig hebben.

Preventie

Het lijkt me dat de gewenste situatie is, dat we kwalitatief goede Zorg aanbieden voor diegene die het nodig hebben. En dat het ook nog betaalbaar is en blijft. En voor iedereen toegankelijk, dus geen uitzonderingen.

Er is niets mis mee als we met z’n allen proberen minder Zorg te consumeren. De vraag is natuurlijk: Hoe realiseren we dat? Hoe kun je er voor zorgen dat we allemaal minder vaak gebruik maken van artsen, apotheken, specialisten, therapeuten, ziekenhuizen en klinieken enzovoort.

Het antwoord is vrij simpel: preventie!

• Voorkom dat je ziek wordt en medicijnen nodig bent.
• Zorg dat je een betere conditie hebt.
• Neem meer verantwoording over je eigen gezondheid.
• Wees je bewust van de invloed die je zelf hebt op je eigen gezondheid.
• Hoe meer mensen gezonder leven (gezonde leefstijl), hoe minder gebruik we hoeven te maken van de Zorg, hoe minder kosten, hoe minder premie.

Dat is een andere manier van omgaan met het gigantische probleem wat er al is, en alleen maar groter wordt. Het lijkt er soms wel op dat we op voorhand al weten dat er “betaalt” moet worden: de kans dat er iets gebeurt is 100%. En toch vinden we dat de verzekering hier voor moet opdraaien.

Nu weet ik dat het een hele kluif is om gedrag te veranderen. En zeker als het gaat om het “opgeven van plezierige dingen” als roken, alcohol, vette happen, suiker, slecht slapen, stress enzovoort. Kortom: waarvan we weten dat er een vrij direct verband is met allerlei gezondheidsklachten.  

Straffen of belonen

Om dit te veranderen kun je straffen: meer belasting, hogere premies, meer eigen risico betalen. Maar meestal kun je gedrag effectiever veranderen als je er (ook) iets positiefs tegenover zet. Belonen van het gedrag waar we (allemaal) beter van worden. Op school leer je dit al, op allerhande trainingen gaat het zo, op het werk en in de sport, zelfs als je een hond wilt opvoeden. We weten best dat dit beter werkt. Waarom dan niet als het gaat om verzekeringen?

Dat Menzis dit uitprobeert door spaarpunten toe te kennen, lijkt me eindelijk eens een goede zet. Dat is niet (alleen) omdat Menzis daar beter van wordt, maar in het belang van ons allemaal. De kritiek dat dit oncontroleerbaar is vind ik zo flauw: iedereen in de Zorg kan moeiteloos aangeven of bepaalde klachten te maken hebben met een ongezonde leefstijl. Daarvoor hoef je echt niet bij de mensen thuis te controleren. Wil jij de boel belazeren en geef  je op dat je niet rookt, niet drinkt, gezonde voeding gebruikt en lekker in beweging bent? Best. Maar kom je wel met ademhalingsproblemen en 140 kilo schoon aan de haak om je klachten te laten behandelen? Hoezo controleren. Kwestie van vertrouwen en gewoon doen.

Kosten en baten

Bovendien kost controle weer (veel) geld. Geld wat je niet hoeft uit te geven en dus ook niet door ons betaald hoeft te worden. Maar investeer in preventie! Stel geld beschikbaar om mensen te informeren, bewustwordingsprogramma’s te volgen, te trainen, faciliteer mensen om gezonder te leven. Die investeringen leveren meer op dan ze kosten!

Wat mij betreft dus alleen maar voordelen. De moeite waard om grootschalig in te voeren. Nog los van het onbetaalbare voordeel van je lekker voelen, gezond zijn en een leven lang zonder al te veel medische ingrepen kunnen. En de Zorg beschikbaar houden voor diegene die het nodig hebben. Zonder dat ze er zelf eerst voor gezorgd hebben dat ze het nodig hebben! Geen 100%, weet je nog?

Op naar een betaalbare Zorg!